دربارۀ سخن و سخنوری (پیشینه، انواع و شیوههای سخنوری و گفتگو)
نویسنده: محمدباقر شریعتی سبزواری.
ناشر: موسسه بوستان کتاب.
چاپ سوم 1385. 416 صفحه. 3800 تومان.
محمدباقر شریعتی سبزواری از اساتید حوزه است که در زمینه سخن و سخنوری تحقیق جامعی انجام داده و حاصل آن را در کتاب دربارۀ سخن و سخنوری گردآوری کرده است. مولف در این کتاب سعی دارد پس از بررسی پیشینه سخنوری در طول تاریخ، انواع مختلف سخنوری و شیوههای متفاوت در گفتگو را در این کتاب معرفی کند. کتاب حاضر دارای بنیانی دینی است و مباحث طرح شده در آن با رجوع به تاریخ اسلام و احادیث امامان معصوم (ع) تکمیل شده است.
شریعتی سبزواری در ابتدای این کتاب درباره رسالت زبان اینگونه مینویسد:
«زبان در دهان شمشیر قاطعی است که میتواند ابزارهای باطل را همچون عصای موسی فرو بلعد و سیمای حقیقت را از زیر پردههای سیاه جهل و ابرهای متراکم زور و زر و تزویر بیرون آورد. بزرگترین سلاح هدایت پیامبران، قدرت بیان بود تا آنجا که حضرت موسی دعا میکند: «بارالها! به من شرح صدر عنایت کن و امر هدایت و رسالت ارشاد را آسان ساز و عقده و مانع را از زبان من بردار تا بتوانم با بیانی فصیح و روشن هدفم را به دیگران تفهیم نمایم و برادرم هارون را در امر رسالت تبلیغ یاور و شریک من قرار بده. او از نظر بیان از من فصیحتر است.» پس فصاحت نوعی کمال و هنرمندی به شمار میرود که اگر در راه خدا و مصالح جامعه به کار رود میتواند حماسههای بزرگی بیافریند. زبان و کلام، ترجمان روح و اندیشه آدمی است.
بنابراین زبان، مفسر ما فیالضمیر و مبین محتویات عقل و ترجمان احساسات و ادراکات بشری است. اگر زبان به فصاحت کلام و بلاغت بیان مزین گردد آنگاه میتوان به شیواترین و رساترین وجه، مقاصد خود را به دیگران رساند و فرهنگ جامعه را به طور تصاعدی بالا برد. قلم و بیان نقش مهمی در حیات بشری بر عهده داشتهاند.»
این کتاب مشتمل بر پنج بخش اصلی است که هر کدام از این بخشها دارای قسمتهای متعددی هستند که ساختار مطالب کتاب را مشخص میکنند:
بخش یکم: رابطۀ خطابه و علوم انسانی
بخش دوم: ویژگیهای علمی و عملی سخنور
بخش سوم: مبادی و علوم بایسته در سخنوری
بخش چهارم: مراحل سخنوری
بخش پنجم: اقسام سخنوری